Το χωριό Θέρισο (ή Θέρισσος) βρίσκεται στους πρόποδες των Λευκών Ορέων και απέχει 16 χιλιόμετρα από το νομό τα Χανιά. Για να βρεθείτε εκεί περνάτε από το πανέμορφο και γεμάτο πρασινάδα Θερισιανό Φαράγγι, μήκους 6 χλμ, με νερά και όμορφα πυκνά δέντρα, που συχνά βρίσκονται απο πάνω σας. Ο δρόμος που περνάει μέσα από το φαράγγι, συνδέει το χωριό με τα Χανιά, προσφέροντας υπέροχη θέα, από δέντρα, νερά και γενικά μια εικόνα άγριας ομορφιάς.
Το Θέρισο έχει διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο στην ιστορία της Κρήτης λόγω της οχυρής του θέσης. Στάθηκε απόρθητο στα χρόνια της Επανάστασης του 1821, τότε που ο πασάς Λατίφ, όρμησε με 5000 Τούρκους να δέσει τους επαναστάτες. Στην είσοδο του φαραγγιού όμως περίμεναν 300 επαναστάτες και αρχίζει σκληρότατη μάχη, στην οποία έλαβαν μέρος και γυναίκες, κουβαλώντας νερό και πολεμοφόδια και άλλα χρήσιμα υλικά. Στην μάχη αυτή, σκοτώθηκαν 500 Τούρκοι. Τελικά ισοπεδώθηκε το 1866 από τον πασά Μουσταφά Ναϊλή. Ανάγκασε τους κατοίκους να φύγουν από τον τόπο τους. Τότε, έφυγε και η μητέρα του Βενιζέλου Στυλιανή Πλουμιδάκη, κρατώντας στην αγκαλιά της τον Βενιζέλο ηλικίας τότε δυο χρονών. Το 1867, ο Μουσταφά, με δυο λόχους Τούρκων, είχαν απομονωθεί στο Θέρισο και εξοντώθηκαν. Κατά την καταστροφή του Θέρισου ο πασάς άλεσε ζωντανή μια νεαρή κοπέλα με την πέτρα του ελαιοτριβείου, επειδή δεν ήθελε να παραδοθεί. Η πέτρα εκείνη υπάρχει ακόμα στην περιοχή. Αργότερα το Θέρισο απέκτησε μεγάλη ιστορική σημασία με την επανάσταση του Βενιζέλου το 1905. Από το Θέρισο ο Ελευθέριος Βενιζέλος με οπαδούς του, στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, κήρυξαν επανάσταση εναντίον του πρίγκιπα Γεώργιου, ύπατου αρμοστή της Κρήτης, με αίτημα την ένωση της Κρήτης με την υπόλοιπη Ελλάδα. Στο χωριό Θέρισο συγκροτήθηκε τότε η Προσωρινή Κυβέρνηση Κρήτης με ηγέτη τον Ελ. Βενιζέλο και άρχισε τον αγώνα για την ένωση. (Ο Βενιζέλος και οι οπαδοί του είχαν επιτυχίες στην ύπαιθρο και εξαιτίας της δράσης τους, ο πρίγκιπας Γεώργιος αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 1906. Τη θέση του πήρε ο Αλ. Ζαΐμης, άνθρωπος της εμπιστοσύνης του Βενιζέλου και των Μεγάλων Δυνάμεων. Το 1909 διακηρύσσεται η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και το 1910 ο Βενιζέλος εκλέγεται πρωθυπουργός της Ελλάδας). Στο Θέρισο αξίζει να πάτε όχι μόνο για την ιστορική του σημασία και τα ιστορικά κτίρια που βρίσκονται εκεί, αλλά και για τη μοναδική ομορφιά του τοπίου, όπως και για τα νόστιμα χανιώτικα μεζεδάκια που θα βρείτε στις ταβέρνες του χωριού...
Από το Θέρισο μπορείτε να κάνετε ανάβαση στην πιο ψηλή κορυφή των Λευκών Ορέων τις Πάχνες, σε υψόμετρο 2452 μέτρων. Μπορείτε επίσης να επισκεφθείτε το σπήλαιο λατρείας Κάτω Σαρακήνα (ή Ελληνικό) μήκους 12 μέτρων, που βρίσκεται 2,5 χιλιόμετρα από το Θέρισο. Στο σπήλαιο βρέθηκαν πολλά όστρακα υπονεολιθικά, υστερομινωικά και πρωτογεωμετρικά.
Το Θέρισο έχει διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο στην ιστορία της Κρήτης λόγω της οχυρής του θέσης. Στάθηκε απόρθητο στα χρόνια της Επανάστασης του 1821, τότε που ο πασάς Λατίφ, όρμησε με 5000 Τούρκους να δέσει τους επαναστάτες. Στην είσοδο του φαραγγιού όμως περίμεναν 300 επαναστάτες και αρχίζει σκληρότατη μάχη, στην οποία έλαβαν μέρος και γυναίκες, κουβαλώντας νερό και πολεμοφόδια και άλλα χρήσιμα υλικά. Στην μάχη αυτή, σκοτώθηκαν 500 Τούρκοι. Τελικά ισοπεδώθηκε το 1866 από τον πασά Μουσταφά Ναϊλή. Ανάγκασε τους κατοίκους να φύγουν από τον τόπο τους. Τότε, έφυγε και η μητέρα του Βενιζέλου Στυλιανή Πλουμιδάκη, κρατώντας στην αγκαλιά της τον Βενιζέλο ηλικίας τότε δυο χρονών. Το 1867, ο Μουσταφά, με δυο λόχους Τούρκων, είχαν απομονωθεί στο Θέρισο και εξοντώθηκαν. Κατά την καταστροφή του Θέρισου ο πασάς άλεσε ζωντανή μια νεαρή κοπέλα με την πέτρα του ελαιοτριβείου, επειδή δεν ήθελε να παραδοθεί. Η πέτρα εκείνη υπάρχει ακόμα στην περιοχή. Αργότερα το Θέρισο απέκτησε μεγάλη ιστορική σημασία με την επανάσταση του Βενιζέλου το 1905. Από το Θέρισο ο Ελευθέριος Βενιζέλος με οπαδούς του, στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, κήρυξαν επανάσταση εναντίον του πρίγκιπα Γεώργιου, ύπατου αρμοστή της Κρήτης, με αίτημα την ένωση της Κρήτης με την υπόλοιπη Ελλάδα. Στο χωριό Θέρισο συγκροτήθηκε τότε η Προσωρινή Κυβέρνηση Κρήτης με ηγέτη τον Ελ. Βενιζέλο και άρχισε τον αγώνα για την ένωση. (Ο Βενιζέλος και οι οπαδοί του είχαν επιτυχίες στην ύπαιθρο και εξαιτίας της δράσης τους, ο πρίγκιπας Γεώργιος αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 1906. Τη θέση του πήρε ο Αλ. Ζαΐμης, άνθρωπος της εμπιστοσύνης του Βενιζέλου και των Μεγάλων Δυνάμεων. Το 1909 διακηρύσσεται η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και το 1910 ο Βενιζέλος εκλέγεται πρωθυπουργός της Ελλάδας). Στο Θέρισο αξίζει να πάτε όχι μόνο για την ιστορική του σημασία και τα ιστορικά κτίρια που βρίσκονται εκεί, αλλά και για τη μοναδική ομορφιά του τοπίου, όπως και για τα νόστιμα χανιώτικα μεζεδάκια που θα βρείτε στις ταβέρνες του χωριού...
Από το Θέρισο μπορείτε να κάνετε ανάβαση στην πιο ψηλή κορυφή των Λευκών Ορέων τις Πάχνες, σε υψόμετρο 2452 μέτρων. Μπορείτε επίσης να επισκεφθείτε το σπήλαιο λατρείας Κάτω Σαρακήνα (ή Ελληνικό) μήκους 12 μέτρων, που βρίσκεται 2,5 χιλιόμετρα από το Θέρισο. Στο σπήλαιο βρέθηκαν πολλά όστρακα υπονεολιθικά, υστερομινωικά και πρωτογεωμετρικά.
